Antonio Musa Brasavola

medico e botanico italiano (1500-1555)

Antonio Musa Brasavola (Ferrara, 16 gennaio 1500Ferrara, 6 luglio 1555) è stato un medico e botanico italiano.

Antonio Musa Brasavola

Biografia modifica

 
Stemma di Antonio Musa Brasavola nel Palazzo Municipale di Ferrara

Allievo di Niccolò Leoniceno e di Giovanni Manardi, fu poi professore universitario a Ferrara, dove ebbe tra i discepoli Gabriele Falloppio. Contribuì a rendere l'Università di Ferrara centro europeo di studi naturalistici e botanici. Compilò un'importante opera, l'Examen omnium simplicium medicamentorum (1536), dove recuperò le conoscenze botaniche degli antichi e superò le medesime in nome dell'esperienza. Si trasferì a Roma, al seguito di Paolo III, nel 1543. Si avvalsero delle sue cure Francesco I di Francia, Carlo V, Enrico VIII d'Inghilterra.

Sembra che sia stato il primo ad eseguire una tracheotomia. Per i suoi meriti in campo botanico un genere di 21 orchidee americane fu battezzato Brassavola.

Opere modifica

[1]

  • In libros de ratione victus in morbis acutis Hippocratis et Galeni commentaria et annotationes - Venetijs: apud Hieronymum Scotum, 1546
  • De hominum aequalitate - Venetijs: in officina s. Bernardini, 1537 (per Bernardinum Stagninum)
  • De medicamentis tam simplicibus, quam compositis catharticis, quae vnicuique humori sunt propria - Venetiis: apud Iuntas, 1552
  • Examen omnium catapotiorum, vel pilularum, quarum apud pharmacopolas vsus est - Venetiis: ex officina Erasmiana apud Vincentium Vaugris, 1543
  • Examen omnium electuariorum, pulverum, et confectionum catharcticorum - Venetiis: ex officina Erasmiana Vincentii Valgrisii, 1548
  • Examen omnium loch ... quorum apud Ferrarienses pharmacopolas vsus est, vbi de morbo Gallico ... tractatur - Venetiis: apud Iuntas, 1553 (Venetiis: apud haeredes Lucaeantonij Iuntae)
  • Examen omnium simplicium medicamentorum, quorum in officinis vsus est, ad Illustriss. & sereniss. principes Herculem Estensem Ferrarie ducem et Renatam Gallam. - 1536 (Impressum Romae: impensis et laboribus Antonii Bladi de Asula, 1536 mense Maio)
  • Examen omnium simpl. medicament. quorum vsus in publicis est officinis. Opus perinsigne & medicinam facientibus perutile quod nusquam antea in lucem editum - Venetiis: ex officina Erasmiana apud Vincentium Valgrisium, 1545
  • Examen omnium syruporum, quorum publicus usus est - Venetijs: in aedibus Francisci Bindonei, et Maphei Pasinei, 1540
  • Examen omnium trochiscorum vnguentorum, ceratorum, emplastrorum cataplasmatumque, & collyriorum, quorum apud Ferrarienses pharmacopolas usus est, in quinque distinctum tractatus - Venetijs: apud Iuntas, 1551 (apud haeredes Lucae Antonij Juntae)
  • In Porphyrii isagogas, vel quinque voces comentatio - Ferrariae: a Francisco de Rubeis: Expensis Thadei Zanchi & Francisci eius filii, 1530
  • Galeni Omnia quae extant in Latinum sermonem conversa. Quibus post summam antea diligentiam multum nunc quoque splendoris accessit, quod loca quamplurima ex emendatorum exemplarium grecorum collation - Venetiis : [Giunta], 1556 (Venetiis : apud haeredes Lucaeantonii Iuntae)
  • La vita di Iesu Cristo (1540 circa)

Note modifica

Bibliografia modifica

  • Parte di questo testo proviene dalla relativa voce del progetto Mille anni di scienza in Italia, pubblicata sotto licenza Creative Commons CC-BY-3.0, opera del Museo Galileo - Istituto e Museo di Storia della Scienza (home page)
  • F. Bacchelli, Science, Cosmology and Religion in Ferrara, 1520-1550, in L. Ciammitti, S.F. Ostrow and S. Settis (edd.), Dosso's Fate: Painting and Court Culture in Renaissance Italy, Los Angeles, The Getty Research Institute for the History of Art and the Humanities, 1998, pp. 333-354.
  • F. Bacchelli, Medicina, morale e religione: il caso di Antonio Musa Brasavola, in Per una storia dell'Università di Ferrara, estratto da “Annali di storia delle università italiane”, 8 (2004), pp. 67-75.
  • L. Barotti, Memorie istoriche di letterati ferraresi, vol. 2, Ferrara, per gli eredi di Giuseppe Rinaldi, 1793, pp. 108-120.
  • P.H. Horne, Reformation and Counter-Reformation at Ferrara: Antonio Musa Brasavola and Giambattista Cinthio Giraldi, “Italian Studies”, 13 (1958), pp. 62-82.
  • A. Lazzari, Uno scienziato ferrarese del Cinquecento: Antonio Musa Brasavola, in Atti della Accademia delle Scienze di Ferrara, 29 (1951-52), pp. 151-183.
  • G. Liboni, Imitare le sante donne. Medicina e religione in una lettera dedicatoria di Antonio Musa Brasavola ad Eleonora d'Este, “Schifanoia”, 40-41 (2011), pp. 119-126.
  • G. Liboni, L'experimentum nella medicina pratica di Antonio Musa Brasavola, “Schifanoia”, 50-51 (2016), pp. 21-33.
  • G. Liboni, Antonio Musa Brasavola sul digiuno: devozione, medicina e riforma della Chiesa, “I castelli di Yale online”, 5, 1 (2017), pp. 41-87.
  • G. Liboni, Humanist Post-mortems: Philology and Therapy, in S. De Renzi, M. Bresadola and M. Conforti (edd.), Pathology in Practice. Diseases and Dissections in Early Modern Europe, London-New York, Routledge, 2018, pp. 20-38.
  • G. Liboni, Dal palco della ragione al palco del ciarlatano: l'Herbolato di Ariosto e la cultura medica ferrarese del Cinquecento, “Schifanoia”, 54-55 (2018), pp. 113-139.
  • V. Nutton, Medicine, diplomacy and finance: the prefaces to a Hippocratic commentary of 1541, in J. Henry and S. Hutton (edd.), New Perspectives on Renaissance Thought. Essays in the History of Science, Education and Philosophy in Memory of Charles B. Schmitt, London, Duckworth & Istituto Italiano per gli Studi Filosofici, 1990, pp. 230-243.
  • V. Nutton, The rise of Medical Humanism: Ferrara, 1464-1555, “Renaissance Studies”, 11, n. 1 (1997), pp. 2-19.
  • A. Pietrobelli, Commenter Galien et Hippocrate à la Renaissance ou comment Brasavola met à mal le régime grec, "Renaissance and Reformation", 33, 3, (2010), pp. 99-140.
  • G. Pomata, Sharing Cases: The ‘Observationes’ in Early Modern Medicine, “Early Science and Medicine”, 15 (2010), pp. 193-236.
  • A. Prosperi, Antonio Musa Brasavola e la sua Vita di Cristo, “Schifanoia”, 28/29 (2005), pp. 255-264.
  • A. Prosperi, Università e fermenti ereticali a Ferrara nel ‘500. Note in margine a una ricerca su Giorgio Siculo, in M. Bertozzi (a cura di), Alla corte degli Estensi: filosofia, arte e cultura a Ferrara nei secoli XV e XVI, atti del Convegno internazionale di studi, Ferrara 5-7 marzo 1992, Ferrara, Università degli Studi, 1994, pp. 109-124.
  • F. Secret, L’imitatio Christi di Antonio Musa Brasavola, “Convivium”, 30, 1 (1962), pp. 47-51.
  • L. Thorndike, A History of Magic and Experimental Science, 5: The Sixteenth Century, New York-London, Columbia University Press, 1959, pp. 445-471.

Altri progetti modifica

Collegamenti esterni modifica

Controllo di autoritàVIAF (EN54256566 · ISNI (EN0000 0001 0902 5253 · SBN SBLV287574 · BAV 495/9777 · CERL cnp01303350 · LCCN (ENn86810517 · GND (DE104222697 · BNE (ESXX4794823 (data) · BNF (FRcb12524514r (data) · J9U (ENHE987007272148105171 · NSK (HR000457235 · CONOR.SI (SL131583843 · WorldCat Identities (ENlccn-n86810517