Non puosc mudar un chantar non esparja

Non puosc mudar un chantar non esparja è un sirventes scritto tra il 1188 e il 1189 dal trovatore Bertran de Born in lingua occitana antica.

Bertran de Born in battaglia (ms. BnF fr. 854)

Struttura modifica

Metricamente, consta di 5 coblas unissonans da 8 decasillabi e due tornadas da 2 versi.

La forma canzone di Non puosc mudar è un contrafactum di Si·m fos Amors de joi donar tan larga di Arnaut Daniel, della quale imita le rime e le caratteristiche metriche.


(OC)

«Non puosc mudar un chantar non esparja
puois n’ Oc-e-non a mes foc e trach sanc
,car grans guerra fai d’eschars senhor larc,
per que·m plai ben dels reis vezer la bomba,
que n’aian ops paisson, cordas e pom
e·ns sian trap tendut per fors jazer
e·ns encontrem a milhers et a cens,
si qu’apres nos en chant hom de la gesta.

B. de Born, Non puosc mudar un chantar non esparja, (vv. 1-8)»

(OC)

«Si'm fos Amors de joi donar tan larga
cum ieu sui lieis d'aver ferm cor e franc,
ja de mos jorns no'm calgra far embarc,
qu'ieu am tan aut qu'espers me pueg e'm plomba;
e quan m'albir cum es de pertz al som
mout m'en am mais quar anc l'auzei voler,
qu'eras sai ieu que mos cors e mos sens
me faran far, lur grat, rica conquesta.

A. Daniel, Si·m fos Amors de joi donar tan larga (vv. 1-8)»

Contenuto modifica

L'opera è citata da Dante nel De vulgari eloquentia come esempio tecnico di perizia compositiva di poesia d'armi[1]. Si tratta infatti di un tipico sirventese di argomento guerresco, in cui Bertran menziona numerosi personaggi storici dell'epoca, con cui ebbe verosimilmente a confrontarsi politicamente e militarmente, essendo egli stesso signore e vassallo dei duchi di Aquitania: Riccardo Cuor di Leone (v. 2, Oc-e-non, "Sì-e-no"), Filippo II Augusto (v. 25, reis Felips), Carlo Magno (v. 31, Charle).

Notevole il finale di tornada, in affidamento al joglar Papiols: «di·m a·n Rotgier e a totz sos parens / qu'ieu non trop mais "omba", ni "om" ni "esta"» ("dì da parte mia a messer Ruggiero e ai suoi parenti / che non trovo più [rime in] -omba, né -om, né- esta").

Note modifica

  1. ^ Giorgio Chiarini, Bertran de Born nel De vulgari eloquentia, in Miscellanea Aurelio Roncaglia Tl. 2 S. 411-419, Modena, 1989.
  Portale Letteratura: accedi alle voci di Wikipedia che trattano di letteratura