Hemiphyllodactylus

Hemiphyllodactylus Bleeker, 1860 è un genere di gechi il cui areale si estende dall'India ad Ovest e dalla Cina a Nord, verso sud, comprendendo tutto il sud-est asiatico e buona parte dell'Oceania.[1]

Come leggere il tassoboxProgetto:Forme di vita/Come leggere il tassobox
Come leggere il tassobox
Hemiphyllodactylus
Esemplare di Hemiphyllodactylus titiwangsaensis
Classificazione scientifica
Dominio Eukaryota
Regno Animalia
Sottoregno Eumetazoa
Phylum Chordata
Classe Reptilia
Ordine Squamata
Sottordine Sauria
Infraordine Gekkota
Famiglia Gekkonidae
Genere Hemiphyllodactylus
Bleeker, 1860
Specie

vedi testo

Etimologia modifica

Pieter Bleeker non ha fornito spiegazioni sull'etimologia del nome di questo genere, limitandosi a sottolineare la somiglianza con il genere Hemidactylus.[2]

Descrizione modifica

Il tronco, le dita delle zampe anteriori e delle zampe posteriori sono sottili. Le dita terminano con la penultima articolazione che si allarga in maniera consistente, e questa parte più ampia ospita le lamellae; i pollici al contrario sono solo rudimentalmente sviluppati e privi di artigli o con artigli molto poco sviluppati (e ciò lo distingue dal genere Hemidactylus). Le pupille sono verticali. Il dorso è ricoperto di piccole scaglie granulari. I maschi presentano pori preanali e femorali.[2][3][4][5]

Biologia modifica

Riproduzione modifica

Nel genere Hemiphyllodactilus si registrano sia specie unisessuali, che si riproducono per partenogenesi (ad esempio Hemiphyllodactylus typus), che specie bisessuali (come Hemiphyllodactylus aurantiacus).[6]

La riproduzione sessuata è più frequente tra le specie che vivono nelle foreste dell'entroterra.[6]

Distribuzione modifica

 
Hemiphyllodactylus typus

Il genere è diffuso nell'Asia meridionale, nell'Asia orientale, nel Sud-est asiatico e in Oceania.[1]

Specie del genere Hemiphyllodactylus sono presenti nei seguenti paesi: Brunei, Cambogia, Cina (compreso Hong Kong), Isole Cook, Timor Est, Fiji, India, Indonesia, Giappone, Laos, Malaysia, Myanmar, Nuova Caledonia, Palau, Papua Nuova Guinea, Filippine, Pitcairn, Singapore, Isole Salomone, Sri Lanka, Thailandia, Tonga, Vanuatu, Vietnam, Samoa.[1]

Una specie, la specie tipo Hemiphyllodactylus typus, risulta essere stata accidentalmente introdotta dall'uomo anche in Nuova Zelanda, Polinesia francese e Taiwan, oltreché in Africa (Réunion e Mauritius) e negli Stati Uniti d'America (Hawaii).[1][6]

È un genere ad alto tasso di endemismo: delle 56 specie registrate,[1][7] 54 sono endemiche.[1] La specie con la più ampia diffusione è Hemiphyllodactylus typus, il cui areale si estende dalle isole Mascarene alla Polinesia;[6] Hemiphyllodactylus insularis è diffuso su un'ampia area delle Filippine meridionali; tutte le altre specie hanno invece una diffusione limitata ad aree ristrette, spesso montuose o insulari.[1]

Tassonomia modifica

 
Hemiphyllodactylus aurantiacus
 
Hemiphyllodactylus chiangmaiensis
 
Hemiphyllodactylus jnana
 
Hemiphyllodactylus khlonglanensis
 
Hemiphyllodactylus pardalis
 
Hemiphyllodactylus simaoensis
 
Hemiphyllodactylus yanshanensis

Il genere è stato descritto per la prima volta nel 1860 da Pieter Bleeker quando descrisse la specie tipo Hemiphyllodactylus typus.[1][4][6][2] Molte delle attuali specie erano state inizialmente descritte come sottospecie della specie tipo, o registrati come esemplari della stessa. Nel corso degli anni, studi più approfonditi hanno portato al riconoscimento di numerose nuove specie.[6]

Al dicembre 2023 sono elencate 56 specie:[1][7]

  1. Hemiphyllodactylus arakuensis
    Agarwal, Khandekar, Giri, Ramakrishnan, & Karanth, 2019
  2. Hemiphyllodactylus aurantiacus
    (Beddome, 1870)
  3. Hemiphyllodactylus banaensis
    Ngo Van Tri et al., 2014
  4. Hemiphyllodactylus bintik
    Grismer et al., 2015
  5. Hemiphyllodactylus bonkowskii
    Nguyen, Do, Ngo, Pham, Pham, Le, & Ziegler, 2020
  6. Hemiphyllodactylus cattien
    Yushchenko, Grismer, Bragin, Dac & Poyarkov, 2023
  7. Hemiphyllodactylus changningensis
    Guo et al., 2015
  8. Hemiphyllodactylus chiangmaiensis
    Grismer, Wood & Cota, 2014
  9. Hemiphyllodactylus cicak
    Grismer et al., 2016
  10. Hemiphyllodactylus dalatensis
    Do, Nguyen, Le, Pham, Ziegler, & Nguyen, 2021
  11. Hemiphyllodactylus dupanglingensis
    Zhang, Qian, & Yang, 2020
  12. Hemiphyllodactylus dushanensis
    (Zhou & Liu, 1981)
  13. Hemiphyllodactylus engganoensis
    Grismer et al., 2014
  14. Hemiphyllodactylus flaviventris
    Sukprasert, Sutthiwises, Lauhachinda, & Taksintum, 2018
  15. Hemiphyllodactylus ganoklonis
    Zug, 2010
  16. Hemiphyllodactylus goaensis
    Khandekar, Parmar, N Sawant, & Agarwal, 2021
  17. Hemiphyllodactylus harterti
    (F. Werner, 1900)
  18. Hemiphyllodactylus hongkongensis
    Sung, Lee, Ng, Zhang, & Yang, 2018
  19. Hemiphyllodactylus huishuiensis
    Yan, Lin, Guo, Li, & Zhou, 2016
  20. Hemiphyllodactylus indosobrinus
    Eliades, Phimmachak, Sivongxay, Siler, & Stuart, 2019
  21. Hemiphyllodactylus insularis
    Taylor, 1918
  22. Hemiphyllodactylus jinpingensis
    (Zhou & Liu, 1981)
  23. Hemiphyllodactylus jnana
    Agarwal, Khandekar, Giri, Ramakrishnan, & Karanth, 2019
  24. Hemiphyllodactylus khlonglanensis
    Sukprasert, Sutthiwises, Lauhachinda, & Taksintum, 2018
  25. Hemiphyllodactylus kiziriani
    Nguyen et al., 2014
  26. Hemiphyllodactylus kolliensis
    Agarwal, Khandekar, Giri, Ramakrishnan, & Karanth, 2019
  27. Hemiphyllodactylus kyaiktiyoensis
    Grismer, Wood, Quah, Thura, Oaks, & Lin, 2020
  28. Hemiphyllodactylus larutensis
    (Boulenger, 1900)
  29. Hemiphyllodactylus linnwayensis
    Grismer et al., 2017
  30. Hemiphyllodactylus longlingensis
    (Zhou & Liu, 1981)
  31. Hemiphyllodactylus lungcuensis
    Luu, Nguyen, Do, Pham, Hoang, Nguyen, Le, Ziegler, Grismer & Grismer, 2023
  32. Hemiphyllodactylus margarethae
  33. Hemiphyllodactylus minimus
    Mohapatra, Khandekar, Dutta, Mahapatra & Agarwal, 2020
  34. Hemiphyllodactylus montawaensis
    Grismer et al., 2017
  35. Hemiphyllodactylus nahangensis
    Do, Pham, Phan, Le, Ziegler, & Nguyen, 2020
  36. Hemiphyllodactylus ngwelwini
    Grismer, Wood, Quah, Thura, Oaks, & Lin, 2020
  37. Hemiphyllodactylus ngocsonensis
    Nguyen, Do, Ngo, Pham, Pham, Le, & Ziegler, 2020
  38. Hemiphyllodactylus nilgiriensis
    Agarwal, Bauer, Pal, Srikanthan, & Khandekar, 2020
  39. Hemiphyllodactylus pardalis
    Grismer, Yushchenko, Pawangkhanant, Naiduangchan, Nazarov, Orlova, Suwannapoom, & Poyarkov, 2020
  40. Hemiphyllodactylus peninsularis
    Agarwal, Bauer, Pal, Srikanthan, & Khandekar, 2020
  41. Hemiphyllodactylus pinlaungensis
    Grismer, Wood, Quah, Thura, Oaks, & Lin, 2020
  42. Hemiphyllodactylus serpispecus
    Eliades, Phimmachak, Sivongxay, Siler, & Stuart, 2019
  43. Hemiphyllodactylus simaoensis
    Agung, Chornelia, Grismer, Grismer, Quah, Lu, Tomlinson, & Hughes, 2022
  44. Hemiphyllodactylus tehtarik
    Grismer et al., 2013
  45. Hemiphyllodactylus titiwangsaensis
    Zug, 2010
  46. Hemiphyllodactylus tonywhitteni
    Grismer et al., 2017
  47. Hemiphyllodactylus typus
    Bleeker, 1860
    – Con tre sottospecie:
    1. Hemiphyllodactylus typus chapaensis
      Bourret, 1937
    2. Hemiphyllodactylus typus pallidus
    3. Hemiphyllodactylus typus typus
      Bleeker, 1860
  48. Hemiphyllodactylus uga
    Grismer, Wood, Thura, Zin, Quah, Murdoch, Grismer, Li, Kyaw, & Lwin, 2018
  49. Hemiphyllodactylus yanshanensis
    Agung, Chornelia, Grismer, Grismer, Quah, Lu, Tomlinson, & Hughes, 2022
  50. Hemiphyllodactylus yunnanensis
    (Boulenger, 1903)
  51. Hemiphyllodactylus ywanganensis
    Grismer, Wood, Thura, Zin, Quah, Murdoch, Grismer, Li, Kyaw, & Lwin, 2018
  52. Hemiphyllodactylus zalonicus
    Grismer, Chit, Pawangkhanant, Nazarov, Zaw, & Poyarkov, 2021
  53. Hemiphyllodactylus zayuensis
    Jiang, Wang, & Che, 2020
  54. Hemiphyllodactylus zugi
    Nguyen et al., 2013
  55. Hemiphyllodactylus zhutangxiangensis
    Agung, Grismer, Grismer, Quah, Chornelia, Lu, & Hughes, 2021
  56. Hemiphyllodactylus zwegabinensis
    Grismer, Wood, Quah, Thura, Oaks, & Lin, 2020

Note modifica

  1. ^ a b c d e f g h i (EN) Genus Hemiphyllodactylus, su repfocus.dk, 15 dicembre 2023 (archiviato il 15 dicembre 2023).
  2. ^ a b c (NL) Pieter Bleeker, Natuurkundig tijdschrift voor Nederlandsch Indië, v.20 1859-1860, Lange, 1859. URL consultato il 5 dicembre 2023.
  3. ^ (EN) Nelly de Rooij e Nelly de Rooij, The reptiles of the Indo-Australian archipelago, vol. 1, E.J. Brill, 1915. URL consultato il 5 dicembre 2023.
  4. ^ a b (EN) L. D. Brongersma, Some notes on the genus Hemiphyllodactylus Bleeker, 1932. URL consultato il 5 dicembre 2023.
  5. ^ (EN) Malcolm A. Smith, Remarks on Some Old World Geckoes, 1933. URL consultato il 5 dicembre 2023.
  6. ^ a b c d e f (EN) George Zug, Speciation and dispersal in a low diversity taxon: the Slender Geckos Hemiphyllodactylus (Reptilia, Gekkonidae), in Smithsonian Contributions to Zoology, n. 631, 2010, DOI:10.5479/si.00810282.631.
  7. ^ a b (EN) Search results | The Reptile Database | Genus Hemiphyllodactylus, su reptile-database.reptarium.cz. URL consultato il 5 dicembre 2023.

Altri progetti modifica

Collegamenti esterni modifica

Controllo di autoritàJ9U (ENHE987007570316605171
  Portale Rettili: accedi alle voci di Wikipedia che trattano di rettili